De elektrische impact: ‘EV’s leveren een positieve bijdrage aan de leefbaarheid’ 

Het aandeel ‘elektrisch’ op de Nederlandse wegen blijft groeien. Elektrische auto’s of EV’s hebben immers diverse ingebouwde voordelen. Zo stoten ze geen CO₂ uit en hun motoren functioneren vrijwel geluidloos. Heeft dat impact? Gerben Geilenkirchen van het Planbureau voor de Leefomgeving laat zijn licht erover schijnen.  

Het Planbureau voor de Leefomgeving doet onderzoek naar de leefomgeving en het leefomgevingsbeleid in Nederland en daarbuiten. Gerben Geilenkirchen houdt zich daarbij vooral bezig met mobiliteit. Hij trapt af met de vaststelling dat elektrische mobiliteit vooral een gevolg is van de klimaatdoelen die jaren geleden zijn geformuleerd. Zo dient de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 55% te zijn verminderd ten opzichte van 1990 en in 2050 wil Nederland klimaatneutraal zijn. Geilenkirchen: ‘Twintig procent van de totale uitstoot van broeikasgassen wordt veroorzaakt door binnenlandse mobiliteit, zonder de zee- en luchtvaart. Het vervangen van voertuigen door elektrische auto’s, bestelwagens en trucks kun je vooral zien als een klimaatmaatregel. Omdat ze geen CO₂ uitstoten, leveren ze een bijdrage aan het halen van de doelen.’ 

Betere leefbaarheid als bijvangst  

Volgens Geilenkirchen hangt de overgang naar elektrisch rijden nauw samen met de transitie naar een duurzame elektriciteitsvoorziening, waarbij gebruik van stroom uit hernieuwbare bronnen zoals zon- en windenergie een belangrijke rol speelt. ‘Rijden op stroom die uit een kolencentrale komt, is niet per definitie goed voor het klimaat. Met gebruik van groene stroom is er wel een grote klimaatwinst.’ Elektrisch rijden levert volgens Geilenkirchen ook op andere fronten directe winst op: ‘Dat begint met de luchtkwaliteit. Fijnstof en stikstof zijn daarbij belangrijke factoren, vooral omdat ze schadelijk zijn voor de gezondheid en natuur. Hoewel autofabrikanten er al in geslaagd zijn om zelfs voor verbrandingsmotoren de uitstoot van schadelijke fijnstof en stikstof met zo’n 95% terug te dringen – vergeleken met modellen van vijftien tot twintig jaar oud – hebben de motoren van EV’s helemaal geen uitstoot van fijnstof en stikstof. Bovendien blijft dat zo – voertuigen met verbrandingsmotor zijn voor het beperken van de emissies afhankelijk van fijnstoffilters en katalysatoren voor stikstof. Als deze kapot gaan of niet goed onderhouden worden, kan de uitstoot juist toenemen. Van de huidige totale emissieniveaus weten we dat ze een negatieve invloed van acht maanden op de levensverwachting van Nederlanders hebben. Als we in alle sectoren, dus ook die van landbouw en de industrie, de emissies tot 2030 terugbrengen volgens de huidige beleidsafspraken – waarin naast het klimaatbeleid ook het stikstof- en luchtkwaliteitsbeleid een rol spelen – komt de zogenaamde gezondheidsimpact oftewel de gezondheidsschade door luchtverontreiniging op vier maanden. Een halvering dus.’ 

Een nieuw geluid 

De motoren van elektrische auto’s maken nauwelijks geluid. Ook dat kan een belangrijke leefbaarheidsfactor zijn volgens Geilenkirchen. ‘EV’s zijn een stuk stiller dan auto’s met verbrandingsmotoren. Dat kan drukke, stedelijke omgevingen rustiger maken. Wij hebben becijferd dat een volledige elektrische verkeersstroom – in plaats van de huidige – in de stad een geluidsbesparing van dertig procent oplevert. Daarbuiten, en dan vooral op snelwegen, is de winst verwaarloosbaar omdat het bandengeruis bij hogere snelheden de dominante geluidsfactor is.’ 

De kosten 

Elektrische auto’s dragen bij aan het halen van klimaatdoelen en ze leveren een positieve bijdrage aan de leefbaarheid. Dat neemt niet weg dat de kosten voor mobiliteit belangrijke punten blijven. Geilenkirchen ziet daarbij positieve ontwikkelingen. ‘Het goede nieuws is dat de prijzen voor elektrisch rijden snel dalen. Dat begint met schaalvoordelen van een industrie die opschakelt. Bovendien komen er steeds meer kleinere en dus bereikbare modellen op de markt. Dan de accu’s, die een grote rol spelen bij de prijsstelling van elektrische auto’s: voor onze prognoses van het toekomstige aantal elektrische auto’s maken we bij het Planbureau voor de Leefomgeving altijd gebruik van aannames voor de kostenontwikkeling van accu’s. In de praktijk bleek telkens weer dat die kosten sneller afnamen dan gedacht. Ook in gebruik zijn EV’s voordelig – de onderhoudskosten liggen aanzienlijk lager dan voor auto’s met een verbrandingsmotor. Toch zijn er op het gebied van kosten ook aandachtspunten. Zekerheid vanuit de overheid over bijvoorbeeld subsidies en belastingen is voor bedrijven en particulieren belangrijk, dat geeft houvast over de kosten. Die zekerheid is er nu niet. Komt er bijvoorbeeld alsnog een kilometerheffing voor elektrische auto’s?’ 

Laad maar 

Volgens Geilenkirchen is de laadinfrastructuur in Nederland op dit moment voldoende, maar: ‘De echte groei van elektrisch rijden moet nog komen. Dat betekent een uitdaging, vooral het stroomnet en de laadinfrastructuur moeten de toename van elektrische vervoer en transport kunnen bijhouden. Bedenk daarbij ook dat dit samenhangt met verduurzaming in het algemeen: ook industrieën en woningen vragen steeds meer stroom, bijvoorbeeld omdat ze “van het gas afgaan”. Op dit moment is netcongestie echt een issue en op korte termijn zijn er meer knelpunten te verwachten. Gelukkig liggen er nu wel duidelijke investeringsplannen van alle netbeheerders in Nederland. Daarin worden alle toekomstscenario’s voor verduurzaming en dus ook voor elektrisch vervoer en transport meegenomen. Het is zaak om daar nu voortvarend mee aan de slag te gaan, want één ding is volstrekt duidelijk: de toekomst is elektrisch. De trend is ingezet en onomkeerbaar.’