‘De keten in de bouw is lang, dat maakt verduurzamen een extra uitdaging’
In de bouw wordt volop verduurzaamd. ‘Maar de uitdagingen zijn fors en vragen om intensieve samenwerking’, zegt sectoreconoom Bouw & Real Estate bij ABN AMRO Paul Bisschop. ‘Door meer koolstofvrij te werken, sorteert een bouwbedrijf voor op de toekomst.’
De bouwsector is bij uitstek een sector die voor het grootste deel uit mkb-bedrijven bestaat. Wanneer deze groep verduurzaamt, drukt dat dus een wezenlijke stempel op de hele sector. ‘En de meeste bouwondernemers zijn zich ook bewust van de noodzaak om te verduurzamen’, zegt Paul Bisschop, die als sectoreconoom de cijfers, trends en ontwikkelingen voor de bouw op de voet volgt. ‘In het bijzonder voelen familiebedrijven een grote verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een duurzame toekomst. Maar dat is niet altijd makkelijk. Een bouwondernemer die emissieloos wil bouwen, kan dat bijvoorbeeld doen door gebruik te maken van elektrisch materieel. Maar de aanschaf daarvan is vaak te duur in relatie tot het gebruik ervan.’
Veel ondernemers in de industrie moeten opnieuw nadenken over vormen en materialen
Druk op toeleveranciers neemt toe
Tegelijkertijd vragen steeds meer grote bedrijven van hun toeleveranciers dat ze duurzaam zijn. Onder andere ingegeven door de CSRD-richtlijn. Bisschop: ‘Wil een mkb-bedrijf kans maken om een tender te winnen, dan moet het vaker aan ketenpartners en opdrachtgevers kunnen aantonen dat het duurzaam bouwt’. Daardoor neemt de druk om te verduurzamen toe. We zien dat bedrijven daardoor soms kiezen voor de optie om duurzaam materieel te huren of te leasen. Eventueel in samenwerking met collega-bedrijven of via een deelplatform. Samenwerking wordt dus steeds belangrijker.’
CSRD en het mkb
Vanaf 2024 moeten grote bedrijven verplicht laten zien wat hun impact is op het klimaat en de mens. Dit doen zij in een zogenoemde duurzaamheidsrapportage. En is het gevolg van de Europese richtlijn Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD). Als mkb-bedrijf krijg je hier ook mee te maken. Direct óf indirect. In deze video legt ABN AMRO uit wat de CSRD is.
Efficiënter bouwen, minder kilometers
Veel mkb-ondernemingen hebben al flinke stappen gezet in het terugdringen van CO2-emissies en op weg naar de Net Zero-doelstelling. Veel mkb’ers hebben hun processen al gestandaardiseerd en gedigitaliseerd. Bisschop: ‘Hierdoor lukt het bijvoorbeeld om woningen zodanig voor te fabriceren dat ze op de bouwplaats alleen nog worden geassembleerd. Dit helpt verspilling van materiaal tegen te gaan. Bovendien zijn hierdoor minder transportbewegingen nodig van en naar de bouwplaats.’
Maar het ene bouwbedrijf is het andere niet. ‘Het ene bedrijf is al verder dan een elektrisch wagenpark alleen en werkt ook al met duurzame materialen. Een andere ondernemer daarentegen weet nog niet waar precies te beginnen. Het helpt dan niet dat subsidieregelingen voor bijvoorbeeld elektrisch materieel jaarlijks worden aangepast.’
Meten is weten
Stap voor stap, zo luidt het advies van Bisschop aan ondernemers die emissies willen reduceren. ‘Het terugbrengen van CO₂-emissies begint met het simpelweg in kaart brengen van waar en hoe CO₂ in jouw bedrijf wordt uitgestoten. Komt het vooral uit de eigen bedrijfsvoering? Uit het bedrijfspand? Of komt het door de materialen die je afneemt van andere partijen? Dat laatste is het meest waarschijnlijk. We weten dat gemiddeld maar liefst 95 procent van de CO₂-uitstoot in de bouw niet bij een bedrijf zelf vandaan komt, maar uit de rest van de keten. Maar meten is weten. Breng het vooral in kaart. Dan wordt duidelijk waar de grootste winst te behalen valt.’
We zien dat bedrijven steeds vaker op zoek gaan naar bio-based en circulaire bouwmaterialen
Lange complexe keten
Extra uitdaging voor mkb’ers is dat ze niet altijd in de positie zijn om duurzaamheid af te dwingen in de keten, want die keten is lang en complex. En de productie van bouwmaterialen als staal en beton gaat nog gepaard met veel CO₂-uitstoot. Bisschop: ‘Als kleine bouwondernemer heb je daar nauwelijks invloed op. Maar er zijn ook oplossingen. We zien dat bedrijven steeds vaker op zoek gaan naar bio-based en circulaire bouwmaterialen. Met hout kan bijvoorbeeld meer dan je denkt.’
Subsidies zijn een voorbode voor regelgeving
Bedrijven kunnen zelf al aan veel knoppen draaien zodra ze weten waar de ‘CO₂-pijn’ zit. Bisschop: ‘Dat begint bij het verduurzamen van je eigen bedrijfspand en je materieel. Dat is kostbaar, maar hiervoor zijn wel subsidies, zoals de subsidieregeling Schoon en Emissieloos Bouwmaterieel. Het is goed te weten dat subsidies vaak voorlopen op regelgeving. Wat de overheid nu subsidieert, wordt in de toekomst veelal verplicht via wet- en regelgeving.’
Kennis en tools
Bisschop benadrukt daarnaast de noodzaak van innovatie om duurzaamheid verder vorm te geven. ‘Gelukkig zijn er steeds meer goede voorbeelden van samenwerking op dit gebied. Denk aan het initiatief om verpakkingsmateriaal te reduceren. Want ook door het beperken van verpakkingsmateriaal kan de bouw onnodige CO₂-uitstoot vermijden. Ga vooral ook te rade bij collega-bedrijven en bijvoorbeeld brancheorganisaties. En denk ook aan een organisatie als de Dutch Green Building Council (DGBC). Ook die stellen kennis en tools beschikbaar. Niet iedere ondernemer hoeft zelf het wiel uit te vinden.’
Sector banker Leontien de Waal over de grootzakelijke markt
Ook grootzakelijke bouwbedrijven hebben veel met verduurzaming te maken. Tegelijkertijd moet ook de productiviteit worden opgevoerd.
Leontien de Waal, sector banker bij ABN AMRO, analyseert de branche.
Bedrijven die het beter willen doen voor de volgende generatie inspireren de rest van de sector
Toekomstproof
Uiteindelijk vinden al veel mooie duurzame initiatieven plaats bij mkb-bedrijven in de bouw, zo benadrukt Bisschop nog eens. En dat worden er in groeiend tempo meer. ‘Bedrijven die het beter willen doen voor de volgende generatie inspireren de rest van de sector. Door te decarboniseren sorteert een bouwbedrijf bovendien voor op de toekomst. Dat biedt een strategisch voordeel. Dat, in combinatie met meer wet- en regelgeving, maakt dat de bouw elke dag een stap CO₂-armer wordt.’
‘We hebben van verduurzamen meteen onze business gemaakt’
Kronenburg Techniek is al jaren flink aan het verduurzamen. Maar de echte stap voorwaarts kwam noodgedwongen toen tijdens de bouw van het nieuwe kantoor bleek dat de netbeheerder niet genoeg vermogen kon bieden. ‘Toen moesten we aan de bak’, zegt Ernst Kronenburg, directeur-eigenaar van dit bijna zestig jaar oude familiebedrijf.
‘Ledlampen in plaats van gewone verlichting, dieselmotoren vervangen en installaties optimaliseren. We hadden het allemaal gedaan. Maar toen hoorden we van de netbeheerder dat we geen aansluiting konden krijgen met voldoende capaciteit. Dat betekende dat we slechts een derde van ons nieuwe pand operationeel konden krijgen. Dat was geen optie. We hebben nu zelf een energiesysteem gebouwd dat toekomstproof is.’
Laadplein en warmtepompen
Kronenburg Techniek richt zich op het ontwerpen, installeren en beheren van technische installaties voor de bouw. Specialisaties zijn brandbeveiliging en sinds kort smart energy solutions. Kronenburg: ‘Die laatste specialisatie is dus min of meer uit nood geboren. Nu staat er op het erf in Houten een gloednieuw laadplein, elektrische warmtepompen en een grote batterijopslag. En dat allemaal gestuurd door een energiemanagementsysteem. Na driekwart jaar was het nieuwe systeem volledig operationeel.’
Continuïteit
De investering was fors. ‘Maar we hadden geen keus’, zegt Kronenburg. ‘De continuïteit van onze onderneming stond op het spel en het levert ook weer geld op. Zo is onze energierekening voor ons nieuwe pand van 1900 m² even hoog als voor ons vorige pand van 600 m². We kijken nu naar de mogelijkheden van het verhandelen van energie. Bovendien hebben we besloten om van verduurzamen onze business te maken. We hebben – samen met een businesspartner gespecialiseerd in smart energy – dit systeem van A tot Z ontwikkeld. Dat is inclusief het gebruik van regelingen zoals de energie-investeringsaftrek EIA en de subsidies SPRILA en SPULA voor laadpalen. We weten nu hoe de hazen lopen. En daar helpen we nu ook andere bedrijven mee.’